De veiligheid van een AirBag landingskuil in de turnsport

De veiligheid van een AirBag landingskuil in de turnsport

De afgelopen decennia is er veel ontwikkeld op het gebied van turnmateriaal. Zo heeft hout plaats gemaakt voor lucht, zijn stugge materialen vervangen door verende materialen en harde materialen vervangen door zachte.
De ontwikkeling van veilige en zachte materialen draagt bij aan een nieuwe frisse blik op het turnen, waarbij plezier en veiligheid voorop staan. Door het ‘soft-turnen’ is de belasting op spieren en gewrichten verminderd en groeit bij kinderen het plezier in de sport doordat ze meer trainingsbeurten kunnen maken en daarbij meer aandacht kunnen vestigen op techniek.
In dit artikel gaan we in op de ontwikkeling van de landingskuil en de veiligheid van een AirBag. Een plek in de turnhal waar eigenlijk jarenlang geen vernieuwing heeft plaatsgevonden, maar waarbij sinds de komst van de AirBag opnieuw leven in is geblazen.

Schuimbak, dichte kuil of AirBag?

Als het gaat om landingskuilen zijn er 4 opties die men kan kiezen.

• (open) schuimblokkenbak
• dichte schuimbak
• AirBag
• AirBag + schuim toplaag

Schuimblokkenbak

Na de komst van de landingsmat werden al vrij snel losse stukken schuim gebruikt als landing. In de jaren ’80, of misschien zelfs nog eerder, is daardoor de schuimblokkenbak opgekomen. Deze kuilen begonnen nog vrij ondiep, maar later werden ze steeds dieper tot soms wel 2 meter. De schuimbak heeft ervoor gezorgd dat het turnniveau flink hoger is geworden. Wie heeft er niet zijn eerste dubbel salto in een schuimbak gesprongen? Helaas heeft dit ook geleid tot veel ongelukken. Aan een aantal van deze ongelukken is veel aandacht geschonken, denk aan dwarslaesies en nekbreuken. Maar de relatief kleine ongelukken staan nergens geregistreerd en komen wel regelmatig voor. Vaak voorkomende klachten zijn: enkels zwikken, neusletsel door knie tegen de neus, rugklachten door een holle buiklanding, nekklachten door te snel dubbel salto te springen of een whiplash doordat het lichaam stopt terwijl de nek nog roteert.
Om het aantal letsels te verminderen wordt geadviseerd de schuimblokken regelmatig op te schudden en om de twee jaar te vervangen. Dit om de originele demping te behouden. In de praktijk zijn veel blokkenbakken helaas in een slechte staat en zijn veel blokken platgedrukt.

Fijnstof

Een jaar of 20-30 geleden was er ook geen aandacht voor een ander probleem: fijnstof. Inmiddels weten we dat turnhallen een bron zijn van fijnstof door het gebruik van magnesium en de grote hoeveelheid stoffen matten. Ook zijn diverse ventilatiesystemen in gymzalen niet op orde. Fijnstof is een groot gevaar voor coaches en sporters in een turnhal. Ik hoef denk ik niet uit te leggen dat een schuimbak, met soms 15 jaar aan oude schuimblokken, niet bijdraagt aan een veilige en schone sport omgeving.

Dichte schuimbak

In het begin van deze eeuw kwam er steeds meer aandacht voor de dichte schuimbak. Door een meer open structuur in het schuim van een dikke mat aan te brengen in de vorm van een honingraat, kreeg de mat meer demping. Dichte kuilen kwamen als alternatief voor de schuimblokkenbak en werden steeds populairder. Het werd gezien als een tussenvorm tussen een zachte landing en een harde (wedstrijd) landing. Een prima landingskuil voor lastige elementen, maar waarbij wel langer aan methodische voorbereidingen gewerkt moest worden. Voordelen van een dichte bak ten opzichte van een open schuimbak: meer beurten maken doordat je er makkelijker uit kan klimmen, betere timing en oriëntatie voor je voeten, schoner en stabieler (hoeft niet opgeschud te worden/altijd hetzelfde). Belangrijk is dat een dichte schuimbak nog steeds de veiligheid en vooral het gevoel van veiligheid biedt aan sporters die een moeilijk element willen uitvoeren.

Helaas heeft schuim de eigenschap dat het snel kan scheuren. Vooral pieklandingen zijn boosdoeners en zorgen vaak al na 3 jaar voor gaten in het schuim. Vaak blijft de elastische hoes wel intact maar ontstaat er een gat onder deze laag. Hierdoor kunnen er ernstige blessures ontstaan door dat voeten hierin blijven steken. Een dure reparatie, matten omdraaien of de boel compleet vervangen is dan de plicht die je hebt om de veiligheid te blijven garanderen.

AirBag

Een AirBag is een met lucht gevulde mat die met behulp van een blower op druk gehouden wordt. De mat heeft door de interne structuur een dempende eigenschap.
De ontwikkeling van de AirBag ging in een snel tempo en vanaf 2017 was dit vooral terug te zien in trampolinehallen. De AirBag als landing bleek een uitstekend alternatief voor schuimbakken. Trampolinehal-eigenaren kozen voor de AirBag om meerdere redenen. Allereerst de veiligheid van een AirBag. De blokkenbakken nodigden de kinderen te veel uit om moeilijke salto’s te doen die ze niet beheersten. Bij een Airbag gebeurt dit minder omdat het meer lijkt op een mat in plaats van een kuil.
Een ander argument om te kiezen voor de Airbag zijn de kosten. Het opschudden en vervangen van schuimblokken is duur en arbeidsintensief.

In de turnsport wordt vaak gekozen voor een schuim toplaag van ca. 20cm hoog boven op de AirBag. Deze combinatie zorgt ervoor dat turn(st)ers genieten van een optimale landing. Door lucht en schuim te combineren creëer je namelijk eigenschappen die trainers en turn(st)ers willen zien in een veilige landingskuil:

• Dempend
• Stabiliteit
• Landing kunnen timen
• Zacht genoeg om de veiligheid van een moeilijke sprong te waarborgen
• Schoner dan een schuimblokken bak: minder fijnstof, minder pluisjes en geen los schuim

Regelbare luchtdruk

Bij een AirBag worden de naden met een naaimachine vastgestikt en net als bij een springkussen loopt er lucht door. Dit is ook nodig, anders krijg je een kaats in plaats van een landing. Met lucht uitlaatkleppen kun je de AirBag meer of minder laten ‘lekken’ waardoor de interne luchtdruk afneemt. Deze optie heeft meerdere voordelen:

• Met het open en dicht zetten van kleppen is de hardheid van de AirBag te regelen. Een zachte AirBag is fijner voor de aanleerfase van moeilijke elementen en een hogere luchtdruk is fijner voor het timen van voetlandingen.
• Een AirBag heeft niet het eeuwige leven, maar de AirBags van AirTrack Factory worden wel gebouwd met een enorm hoge luchtdruk en begint met een aantal kleppen open. Na een x aantal jaar kan de druk afnemen door slijtage, maar kan de druk weer eenvoudig worden opgebouwd door kleppen te sluiten.

Met de nieuwste techniek heb je door middel van een regelkast aan de muur zelfs elektrisch regelbare luchtdruk. Hierdoor kan de trainer per situatie/ trainingsdoel zijn ideale luchtdruk bepalen.

Inbouw

Stel je hebt een open schuimbak en je wilt in plaats daarvan een AirBag, hoe gaat dat dan in zijn werk? Het komt eigenlijk heel simpel neer op: blokken eruit, AirBag erin. Uiteraard komt er iets meer bij kijken dan dat, maar in de basis wordt er in de betonnen kuil een zak opgeblazen met lucht. Omdat AirBags altijd op maat worden gemaakt kun je op elke locatie een AirBag inbouwen, mits de minimale hoogte van 70cm gehaald wordt. Een blokkenbak van gemiddeld 1,5 meter diep is daardoor uitstekend te vervangen door een AirBag landingskuil

Veiligheid

De veiligheid van een AirBag is beter dan u verwacht! Net als bij een dichte schuimbak zijn kinderen en trainers geneigd langer te werken aan methodische voorbereidingen; dit heeft als voordeel dat er niet ‘zomaar’ dubbel salto’s worden gesprongen. Naast de psychologische remming is er ook de fysieke remming. Een AirBag vangt de landing op en dat is de dempende werking.

Dempende werking en traagheid (de tweede wet van Newton)

Wanneer een turn(st)er met een bepaalde kracht in de AirBag landt, dan zorgt weerstand ervoor dat de turn(st)er weer helemaal stil komt te staan. Deze weerstand is de remmende werking van een dikke mat, schuimbak of AirBag.
Vergelijk de remmende werking met het remmen in een auto. Wanneer de auto 30 km per uur rijdt en je trapt de rem in dan zal je in enkele seconden stil komen te staan. Je wordt flink in je gordel gedrukt en je voelt de knal met je hele lichaam. Wanneer je rustig remt (en er dus langer over doet) merk je daar al minder van en komt er minder kracht op je lichaam.
Vertaalt naar een dempingsmat is de hoogte van een mat + de weerstand, in de vorm van densiteit of luchtdruk, van invloed op deze langere remweg. Hoe langer, hoe rustiger voor je lichaam. Is dit een dikke mat van 30cm dan is de remweg vrij kort en zullen de gewrichten (buigen van knieën en enkels) dit proces overnemen tot je uiteindelijk stilstaat. Is het materiaal stug, ingedeukt of staat de luchtdruk heel hoog, dan kan de remweg (hoogte van de mat) nog zo lang zijn: de weerstand wordt hoger en de klap wordt groter. Massa, het gewicht van de sporter, is ook bepalend voor de kracht die nodig is om tot stilstand te komen.

Door middel van diverse testen met de AirBag heeft AirTrack Factory aangetoond wat de minimale luchtdruk, maximale luchtdruk, minimale hoogte en maximale hoogte van een AirBag mag zijn. Daartussen kan een trainer aan de hand van trainingsdoelen de druk verlagen voor moeilijke elementen of verhogen om op te bouwen naar bijvoorbeeld een wedstrijdlanding.

Op dit moment is er internationaal nog geen enkele norm op het gebied van AirBags. Als kennisleider met als missie om de sport zo veilig mogelijk te maken is AirTrack Factory aangeschoven als lid van de NEN en CEN-commissies. Zo geven we nu en in de toekomst met betrekking tot de veiligheid een met test data onderbouwd advies aan locaties die beschikken over een AirBag of denken over de aanschaf van een AirBag.

Waar moet je rekening mee houden bij de keuze voor een landingskuil?

Er zijn diverse afwegingen die je zal moeten maken wanneer je kiest voor een landingskuil. Of het nou gaat om het vervangen van een bestaande kuil of om een nieuwbouwlocatie.
Qua kosten lijkt een blokkenbak in eerste instantie de goedkoopste optie. Echter zal je om de veiligheid te waarborgen elke paar jaar alle blokken moeten vervangen. Houd daarom ook rekening met de kosten hiervan!

Bij een AirBag is stroomtoevoer noodzakelijk. Het kan zijn dat er een elektricien moet komen om een extra groep te plaatsen of een stopcontact te verleggen. Ook komen er stroomkosten bij omdat de blower energie verbruikt. Een Airbag blower gebruikt gemiddeld zo’n 0,825 kw per uur, maar staat per week maar een aantal uren aan. In een gemiddelde berekening komt dit neer op zo’n 175 euro per jaar. Informeer naar de stroomkosten op uw locatie. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er zonnepanelen liggen op het dak van de hal en dat dit geen belangrijk onderwerp is.
Bij aanschaf van een dichte schuimbak zijn de kosten al behoorlijk hoger. Er gaat relatief veel schuim (massief) in een kuil en het transporteren hiervan is ook duur. Bij een dichte schuimbak zijn er uiteraard geen stroomkosten. Maar denk dan bijvoorbeeld aan vervangingskosten en onderhoud. Vraag naar de kosten bij onderhoud en het vervangen van een stuk schuim en hoe dit te repareren is.

Dan de veiligheid en hygiëne. Bij een nieuwe dichte schuimbak, goed opgeschudde blokkenkuil en bij een Airbag op de juiste luchtdruk is in alle gevallen een landing veiliger en zachter dan op een reguliere wedstrijdsituatie. Echter heeft slijtage en het slecht opschudden van blokken vervelende gevolgen voor een kuil gebaseerd op schuim. Een onregelmatige landing kan veel enkel- en rugklachten opleveren. Ook is fijnstof in combinatie met een slechte ventilatie een argument om rekening mee te houden.

Ondanks dat een Airbag voor velen een nieuw product is, zijn er al vele positieve referenties uit diverse landen bekend en zijn er tal van voordelen te benoemen.

AirTrack Factory

AirTrack Factory is ’s werelds meest toonaangevende fabrikant van AirTracks, AirBags en opblaasbare sportartikelen. Jaren van innovatie, testen en verbeteren hebben geleid tot de hoogste kwaliteit AirTracks en AirBags die momenteel op de markt beschikbaar zijn, en we zijn nog niet klaar! Wij doen alles om de kwaliteit van onze producten te waarborgen en te verbeteren. Kwaliteit en service zijn onze sterke punten en u kunt niets minder dan het beste verwachten!

Voor alle mogelijkheden en advies over de producten van AirTrack Factory kunt u contact opnemen met mij.

Peter Schimmel
06-83713184 | [email protected]